Παλαιόπυργος.


Το χωριό Παλαιόπυργος απέχει 25 χιλιόμετρα βόρεια της πόλεως της Ναυπάκτου και είναι το πρώτο ορεινό χωριό που συναντάει κανείς βαδίζοντας την 24η Επαρχιακή οδό που συνδέει τη Ναύπακτο με τα χωριά της ορεινής Ναυπακτίας και "βγάζει" στο Δήμο Πλατάνου, το Θέρμο και το Καρπενήσι κτλ. Είναι χτισμένο κάτω από το άγρυπνο βλέμμα του όρους Αγ.Κωνσταντίνος (Βαλτσανιάς - Βελβιτσιάς) στη νότιο-δυτική πλευρά του και σε υψόμετρο 720μ.

Είναι γνωστό επίσης με το όνομα (τα) Βελβίτσενα ή (τα) Βελβίτσαινα, ονομασία που είχε κατά την τουρκοκρατία.

Ανήκει στο Δήμο Πυλήνης με έδρα το Σίμο ή (τη) Σίμη σύμφωνα με το "Νόμο Καποδίστριας" μαζί με άλλα 10 χωριά : Ανθόφυτο, Γάβρο, Δορβιτσιά, Ελευθέριανη, Μηλιά, Ποκίστα, Στράνωμα, Στύλια , Φαμίλα και το Σίμο.

Ο χώρος κατοικήθηκε τουλάχιστον από τον 3º αιώνα π.Χ. καθώς μαρτυρούν αρχαιολογικά ευρήματα σε διάφορες τοποθεσίες του Παλιοπύργου τόσο στην περιφέρεια όσο και σε κεντρικά σημεία.

Οι υδάτινοι πόροι και οι πάμπολλες πηγές του κατέστησαν δυνατή την ανάπτυξη της γεωργίας και κτηνοτροφίας και συντέλεσαν στη δημιουργία ενός μοναδικού καταπράσινου τοπίου με έφορα χώματα και κοιλάδες μοναδικής ομορφιάς .

Μοναδικό φαινόμενο του τόπου αποτελεί ή ύπαρξη 17 Εκκλησιών (μαζί με τα 'ξωκλήσια) μερικές από αυτές έχουν ιστορία αιώνων ενώ η προφορική παράδοση αναφέρει και δυο μοναστήρια (Αγ.Νικόλαος & Αγ.Τριάδα) .
Συνοικισμοί :
1. Περιβόλια. Ο συνοικισμός αυτός βρίσκεται στη ΒΔ πλευρά της περιφέρειας του Παλαιόπυργου, στην κοιλάδα που βλέπει τον Εύηνο, σε υψόμ. 820 μ. Το χαρακτηριστικό του είναι τα πολλά νερά που διαθέτει. Όπως φανερώνει η λέξη, πρόκειται για περιφραγμένους ποτιστικούς κήπους. Οι περιβολιώτες κατοικούσαν, εκεί που είναι οι νερόμυλοι, στα Κάτω Περιβόλια. Ο συνοικισμός αναπτύχθηκε μετά το 1930 πέριξ της 24η Επ.Ο. και είχε Δημοτικό Σχολείο, το οποίο καταργήθηκε (ΦΕΚ 319Β/12.5.1992). Το ζευγοστάσιο των Περιβολιών τα πούλησαν οι Βελβιτζιάνοι στους Καναβαίους στα 1787 και το επαναγόρασαν στα 1878. Η διανομή μεταξύ των 36 αγοραστών έγινε στα 1879.
2. Μαραθιάς.
Παλιό Τσιφλίκι των Καναβαίων που εκτείνεται στις περιφέρειες Παλαιόπυργου και Ανθοφύτου. Στα 1815 είχε 10 οικογ. προφανώς κόλιγες του τσιφλικιού . Σήμερα ακατοίκητη αγροτική περιοχή.
3. Τράπεζα.
Ο αγροοικισμός αυτός ταυτίζεται με την Τρυπζόγα ή Τριαζόγα, στα νότια του Παλιόπυργου κοντά σε παρακλάδι του Βελβιτσάνου (Τυρνόρεμα). Ο Πουκεβίλ αναφέρει ότι είχε 10 οικογένειες σήμερα ακατοίκητη περιοχή.