Χωριό τυλιγμένο στο πράσινο. Σε υψόμετρο 1230 μέτρα - το υψηλότερο απ’ όλα τα χωριά του νομού Ευρυτανίας - με ανοιχτούς ορίζοντες και καταπληκτική θέα.Βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο του νομού Ευρυτανίας. Συνορεύει με το νομό Φθιώτιδος ( Οξυά ) και το νομό Αιτωλοακαρνανίας (Λειβαδάκι, Αράχωβα Ναυπακτίας). Γειτονικά χωριά το Κρίκελλο, η Δομνίστα και η Άμπλιανη.
Το πλησιέστερο απ΄ αυτά, η Δομνίστα, απέχει 8 χιλιόμετρα. Απέχει 34 χιλιόμετρα απ΄ τις ράχες Τυμφρηστού και 45 χιλιόμετρα απ΄ το Καρπενήσι.
Στους πρόποδες του βουνού Οξυά με εξαιρετική χλωρίδα, πλούσια πανίδα, ήπια μορφολογία, με πεντακάθαρα, γάργαρα, κρύα νερά.
Ευθυτενή καταπράσινα έλατα συναγωνίζονται μεταξύ τους, ποιο θα φτάσει ψηλότερα. Ιτιές που στα φυλλώματά τους φωλιάζουν αηδόνια. Πλατάνια στα ρέματα, ακακίες στις σάρες κι’ ανάμεσά τους κέδρα και φτέρες. Δυσκολεύονται να βρουν θέση στον ήλιο τα χαμοκέρασα (αγριοφράουλες). Ακάλυπτο τίποτα. Πράσινο παντού. Χαμηλότερα, όμορφες, πράσινες μηλιές, εναλλάσσονται με γερασμένες κερασιές, που πάνω τους σκαρφάλωσαν κλήματα, για να ζήσουν και να πεθάνουν μαζί. Πολλές οι κρανιές, αχλαδιές, μουριές, καστανιές, κυδωνιές, δαμασκηνιές, κορομηλιές, καρυδιές. Λίγες οι βελανιδιές και τα σφουντάμια και μετρημένα στα δάκτυλα τα πουρνάρια. Αγκαθιές καλύπτουν τις ξερολιθιές και τα δέματα, οι τσουκνίδες στις άκρες.Σκίουροι και λαγοί, αλεπούδες τσακάλια, ζαρκάδια, αγριογούρουνα, λύκοι, η πανίδα του τόπου. Παρά τις επίμονες προσπάθειες, κυνηγών και λαθροκυνηγών ο θερινός περιπατητής του δάσους, είναι πολύ πιθανό να αποζημιωθεί με το ευχάριστο συναπάντημα κάποιου απ΄ τα παραπάνω. Ακόμα πέρδικες και πανσπερμία πουλιών, κοκκινόστηθοι περήφανοι σπίνοι, (τσόνια), σταρήθρες, κορυδαλλοί, κοτσύφια, κυριαρίνες και τσίχλες, μελισσουργοί, καλογιάννοι και άλλα, πότε με τ΄ ανοιξιάτικα ερωτικά τους καλέσματα, πότε με τα θλιμμένα φθινοπωρινά άσματά τους, γεμίζουν τον αέρα με μοναδικές, απαράμιλλες μελωδίες.Φιλόξενοι, απλοί και ντόμπροι οι κάτοικοι, αγαπάνε τον τόπο τους και πασχίζουν για το καλύτερο. Καινούρια όμορφα σπίτια, φροντισμένες εκκλησιές, όμορφη και μεγάλη πλατεία, περιφερειακοί δρόμοι, ρυμοτομία, παιδικές χαρές, γήπεδα για ποδόσφαιρο, μπάσκετ και τένις, καθαριότητα και τάξη παντού. Μικρό το χωριό και γνώρισε εγκατάλειψη. Μεγάλες οι προσπάθειες των κατοίκων του και τεράστιοι οι κόποι. Θαυμάσιο το αποτέλεσμα. Οι ανθρώπινες παρεμβάσεις ταίριαξαν με τις φυσικές ομορφιές και φτιάξαμε ένα όμορφο χωριό. Για πολλούς το καλύτερο του νομού.
Το πλησιέστερο απ΄ αυτά, η Δομνίστα, απέχει 8 χιλιόμετρα. Απέχει 34 χιλιόμετρα απ΄ τις ράχες Τυμφρηστού και 45 χιλιόμετρα απ΄ το Καρπενήσι.
Στους πρόποδες του βουνού Οξυά με εξαιρετική χλωρίδα, πλούσια πανίδα, ήπια μορφολογία, με πεντακάθαρα, γάργαρα, κρύα νερά.
Ευθυτενή καταπράσινα έλατα συναγωνίζονται μεταξύ τους, ποιο θα φτάσει ψηλότερα. Ιτιές που στα φυλλώματά τους φωλιάζουν αηδόνια. Πλατάνια στα ρέματα, ακακίες στις σάρες κι’ ανάμεσά τους κέδρα και φτέρες. Δυσκολεύονται να βρουν θέση στον ήλιο τα χαμοκέρασα (αγριοφράουλες). Ακάλυπτο τίποτα. Πράσινο παντού. Χαμηλότερα, όμορφες, πράσινες μηλιές, εναλλάσσονται με γερασμένες κερασιές, που πάνω τους σκαρφάλωσαν κλήματα, για να ζήσουν και να πεθάνουν μαζί. Πολλές οι κρανιές, αχλαδιές, μουριές, καστανιές, κυδωνιές, δαμασκηνιές, κορομηλιές, καρυδιές. Λίγες οι βελανιδιές και τα σφουντάμια και μετρημένα στα δάκτυλα τα πουρνάρια. Αγκαθιές καλύπτουν τις ξερολιθιές και τα δέματα, οι τσουκνίδες στις άκρες.Σκίουροι και λαγοί, αλεπούδες τσακάλια, ζαρκάδια, αγριογούρουνα, λύκοι, η πανίδα του τόπου. Παρά τις επίμονες προσπάθειες, κυνηγών και λαθροκυνηγών ο θερινός περιπατητής του δάσους, είναι πολύ πιθανό να αποζημιωθεί με το ευχάριστο συναπάντημα κάποιου απ΄ τα παραπάνω. Ακόμα πέρδικες και πανσπερμία πουλιών, κοκκινόστηθοι περήφανοι σπίνοι, (τσόνια), σταρήθρες, κορυδαλλοί, κοτσύφια, κυριαρίνες και τσίχλες, μελισσουργοί, καλογιάννοι και άλλα, πότε με τ΄ ανοιξιάτικα ερωτικά τους καλέσματα, πότε με τα θλιμμένα φθινοπωρινά άσματά τους, γεμίζουν τον αέρα με μοναδικές, απαράμιλλες μελωδίες.Φιλόξενοι, απλοί και ντόμπροι οι κάτοικοι, αγαπάνε τον τόπο τους και πασχίζουν για το καλύτερο. Καινούρια όμορφα σπίτια, φροντισμένες εκκλησιές, όμορφη και μεγάλη πλατεία, περιφερειακοί δρόμοι, ρυμοτομία, παιδικές χαρές, γήπεδα για ποδόσφαιρο, μπάσκετ και τένις, καθαριότητα και τάξη παντού. Μικρό το χωριό και γνώρισε εγκατάλειψη. Μεγάλες οι προσπάθειες των κατοίκων του και τεράστιοι οι κόποι. Θαυμάσιο το αποτέλεσμα. Οι ανθρώπινες παρεμβάσεις ταίριαξαν με τις φυσικές ομορφιές και φτιάξαμε ένα όμορφο χωριό. Για πολλούς το καλύτερο του νομού.
Σύμφωνα με την παράδοση αλλά και με βάση τα ευρήματα ο τόπος κατοικείται από πολύ παλιά. Η παράδοση θέλει πολύ κοντά στο χωριό, το βασίλειο, ( θερινά ανάκτορα ) του Εύρυτου, θρυλικού βασιλιά, στα χρόνια του Τρωϊκού πολέμου και προγενέστερα που έδωσε το όνομά του στο νομό μας. Στη θέση του σημερινού χωριού, όπως λέγεται, ήταν οι « ΣΤΑΒΛΟΙ » του Βασιλιά, ο τόπος διαμονής, φροντίδας και εκγύμνασης, μεγάλου πλήθους αλόγων, που ήταν το κύριο μεταφορικό μέσο της εποχής, μέσο επικοινωνίας αλλά και μοναδικό πολεμικό εργαλείο.
Τα κατά καιρούς ευρήματα συνηγορούν στην κατεύθυνση αυτή. Τάφοι με πλούσια κτερίσματα που βρέθηκαν παλιότερα κοντά στο χωριό, (ένας εξ αυτών λέγεται ότι ήταν τάφος του βασιλόπαιδος του Ευρύτου ) αλλά κι’ άλλα στοιχεία που διασώθηκαν, (περικεφαλαία του 7ου π.Χ. αιώνα, λίθινα κιονόκρανα, υπολείμματα αγωγού μεταφοράς νερού, αρχαία τείχη, Μυκηναϊκής εποχής ) ενισχύουν την άποψη ότι το χωριό οφείλει το όνομά του στο βασιλιά Εύρυτο.
Φαίνεται πως από εκείνα τα χρόνια που τα όρια ανάμεσα στο μύθο και την ιστορία είναι δυσδιάκριτα, ο τόπος κατοικείται μόνιμα. Η μορφολογία του εδάφους δείχνει ότι σε κάποια χρονική περίοδο, μια μεγάλη κατολίσθηση συνέβη, με αποτέλεσμα κάποιοι απ’ τους κατοίκους του χωριού να το εγκαταλείψουν. Σήμερα, γυρνώντας προς τα πίσω τις σελίδες της ιστορίας, βρίσκουμε την αναφορά του Γάλλου ιστορικού Πουκεβίλ, σύμφωνα με την οποία στο χωριό κατοικούσαν προεπαναστατικά 20 οικογένειες. Οι σημερινοί κάτοικοι του χωριού αποτελούν τη συνέχεια ορισμένων απ’ αυτές τις οικογένειες όπως αναλυτικά περιγράφει στο βιβλίο του «ΟΙ ΣΤΑΒΛΟΙ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ » ο Αθανάσιος Μαλισόβας.
Τα κατά καιρούς ευρήματα συνηγορούν στην κατεύθυνση αυτή. Τάφοι με πλούσια κτερίσματα που βρέθηκαν παλιότερα κοντά στο χωριό, (ένας εξ αυτών λέγεται ότι ήταν τάφος του βασιλόπαιδος του Ευρύτου ) αλλά κι’ άλλα στοιχεία που διασώθηκαν, (περικεφαλαία του 7ου π.Χ. αιώνα, λίθινα κιονόκρανα, υπολείμματα αγωγού μεταφοράς νερού, αρχαία τείχη, Μυκηναϊκής εποχής ) ενισχύουν την άποψη ότι το χωριό οφείλει το όνομά του στο βασιλιά Εύρυτο.
Φαίνεται πως από εκείνα τα χρόνια που τα όρια ανάμεσα στο μύθο και την ιστορία είναι δυσδιάκριτα, ο τόπος κατοικείται μόνιμα. Η μορφολογία του εδάφους δείχνει ότι σε κάποια χρονική περίοδο, μια μεγάλη κατολίσθηση συνέβη, με αποτέλεσμα κάποιοι απ’ τους κατοίκους του χωριού να το εγκαταλείψουν. Σήμερα, γυρνώντας προς τα πίσω τις σελίδες της ιστορίας, βρίσκουμε την αναφορά του Γάλλου ιστορικού Πουκεβίλ, σύμφωνα με την οποία στο χωριό κατοικούσαν προεπαναστατικά 20 οικογένειες. Οι σημερινοί κάτοικοι του χωριού αποτελούν τη συνέχεια ορισμένων απ’ αυτές τις οικογένειες όπως αναλυτικά περιγράφει στο βιβλίο του «ΟΙ ΣΤΑΒΛΟΙ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ » ο Αθανάσιος Μαλισόβας.
ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ:
ΝΤΟΡΝΕΣΙ.Κοντά στις πηγές του Κρικελλοπόταμου, ανάμεσα στα χωριά Κρίκελλο, Στάβλοι και Άμπλιανη, το δάσος είναι τόσο πυκνό κι επιβλητικό κι έχει τόση άγρια ομορφιά που προκαλεί δέος. Αγαλλίαση και φόβος μαζί διακατέχουν το μοναχικό περιπατητή, που θαυμάζει το μεγαλείο της φύσης και με ευλάβεια προσπαθεί να μη διαταράξει τίποτα με την παρουσία του. Βγαίνοντας νιώθεις βαθιά ικανοποίηση και απόλυτη ηρεμία. Η εκδρομή εδώ με αυτοκίνητο ή με τα πόδια σε απομακρύνει για τα καλά απ΄ την πεζή καθημερινότητα και σε ξεκουράζει πραγματικά.
ΛΙΒΑΔΙΑ ΣΑΡΑΝΤΑΙΝΑΣ.
Ανάμεσα στα χωριά Δομνίστα-Στάβλοι-Άμπλιανη-Κρίκελλο και στα ψηλότερα σημεία της περιοχής ( μέγιστο υψόμετρο 1926 μέτρα ) εδώ που έλατα κι άλλα δένδρα δεν ευδοκιμούν, ένας απέραντος, καταπράσινος χλοοτάπητας σκεπάζει τα βουνά, προσδίδοντας απαράμιλλη ομορφιά και ιδιαίτερο φυσικό κάλλος.
Μικρά λουλούδια την άνοιξη με απίθανα χρώματα κι ανεπανάληπτες ευωδιές εμπλουτίζουν το καταπράσινο χαλί που σκεπάζει τον τόπο. Στις απόκρημνες, δύσβατες πλαγιές βγαίνει ευωδιαστό τσάι. Στις κορυφές το περπάτημα είναι απόλαυση και το θέαμα μοναδικό.
Εδώ τα βουνά εμπνέουν τον άνθρωπο. Διάχυτο είναι εδώ το αίσθημα της μη υποταγής, της ελευθερίας. Εδώ, το 1897, στη θέση « ταμπούρια » ο στρατηγός Σιαφάκας, κατασκεύασε οχυρά και τοποθέτησε τη δεύτερη γραμμή αμύνης κατά των Τούρκων, όταν η Ελλάδα δεν είχε ακόμη πλήρως απελευθερωθεί και τα σύνορά της ήταν λίγο πάνω απ΄ τη Λαμία. Ακόμα τα βουνά αυτά συνδέθηκαν με την αντίσταση κατά των Γερμανών (41-44) κι αργότερα δυστυχώς με τον εμφύλιο. Περπατώντας εδώ συναντάς υπολείμματα απ΄ τα οχυρά του Σιαφάκα, (Ασπρολίθι- Στεφάνια) σημάδια απ΄ τον εμφύλιο, ακόμα και κάλυκες από σφαίρες. Αξίζει να έρθεις εδώ, ν΄ ανεβείς λίγο ψηλότερα, ν΄ αγναντέψεις λίγο μακρύτερα.
Μικρά λουλούδια την άνοιξη με απίθανα χρώματα κι ανεπανάληπτες ευωδιές εμπλουτίζουν το καταπράσινο χαλί που σκεπάζει τον τόπο. Στις απόκρημνες, δύσβατες πλαγιές βγαίνει ευωδιαστό τσάι. Στις κορυφές το περπάτημα είναι απόλαυση και το θέαμα μοναδικό.
Εδώ τα βουνά εμπνέουν τον άνθρωπο. Διάχυτο είναι εδώ το αίσθημα της μη υποταγής, της ελευθερίας. Εδώ, το 1897, στη θέση « ταμπούρια » ο στρατηγός Σιαφάκας, κατασκεύασε οχυρά και τοποθέτησε τη δεύτερη γραμμή αμύνης κατά των Τούρκων, όταν η Ελλάδα δεν είχε ακόμη πλήρως απελευθερωθεί και τα σύνορά της ήταν λίγο πάνω απ΄ τη Λαμία. Ακόμα τα βουνά αυτά συνδέθηκαν με την αντίσταση κατά των Γερμανών (41-44) κι αργότερα δυστυχώς με τον εμφύλιο. Περπατώντας εδώ συναντάς υπολείμματα απ΄ τα οχυρά του Σιαφάκα, (Ασπρολίθι- Στεφάνια) σημάδια απ΄ τον εμφύλιο, ακόμα και κάλυκες από σφαίρες. Αξίζει να έρθεις εδώ, ν΄ ανεβείς λίγο ψηλότερα, ν΄ αγναντέψεις λίγο μακρύτερα.
Η Αγία Παρασκευή.Μικρό εξωκλήσι που χτίστηκε στη θέση παλιότερου και μικρότερου. Δεν γνωρίζουμε την ακριβή χρονολογία που χτίστηκε. Στο ιερό υπάρχει εικόνα της Αγίας Παρασκευής με χρονολογία 1832. Στις 26 Ιουλίου, κάθε χρόνο, πολλοί χωριανοί και ξένοι προσέρχονται στο μικρό ξωκλήσι για να προσευχηθούν με ιδιαίτερη κατάνυξη. Την ίδια μέρα γίνεται το ετήσιο πανηγύρι του χωριού.
Ο Άγιος Νικόλαος.Στη θέση που είναι κτισμένος σήμερα ο Άγιος Νικόλαος υπήρχε μικρότερη εκκλησία, πολύ παλιά, σύμφωνα με τις αφηγήσεις παλαιοτέρων, που δεν προσδιορίζουν όμως χρονολογία. Το 1880 περίπου άρχισε το κτίσιμο της σημερινής εκκλησίας στη θέση της παλιάς. Η καμπάνα αγοράστηκε απ΄ το Αγρίνιο και πάνω της αναγράφεται η χρονολογία 1888. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο κατασκευάστηκε το έτος 1884 και είναι χειροποίητο από καρυδιά, μοναδικής ομορφιάς.
Για δεκάδες χρόνια απ΄ το κατώφλι του ιερού ναού του Αγίου Νικολάου πέρασαν άνθρωποι του χωριού και ξένοι με έντονο θρησκευτικό συναίσθημα, πότε για χαρές και πότε για λύπες. Σήμερα, με τη φροντίδα και τη συμμετοχή όλων των χωριανών, κατασκευάστηκε καινούριο, υπέροχο καμπαναριό.
Για δεκάδες χρόνια απ΄ το κατώφλι του ιερού ναού του Αγίου Νικολάου πέρασαν άνθρωποι του χωριού και ξένοι με έντονο θρησκευτικό συναίσθημα, πότε για χαρές και πότε για λύπες. Σήμερα, με τη φροντίδα και τη συμμετοχή όλων των χωριανών, κατασκευάστηκε καινούριο, υπέροχο καμπαναριό.
Ο Άγιος Χαράλαμπος.Χτίστηκε το έτος 1817, βρίσκεται μέσα στο χωριό και κάτω από τη σκέπη του βρήκαν χαρά, παρηγοριά, προστασία και ίαση κατά καιρούς πολλοί Σταβλιώτες.
Πολλές φορές προστάτευσε το χωριό κατά τον εμφύλιο πόλεμο και από τη θανατηφόρα γρίπη που μάστιζε την περιοχή το 1917 σύμφωνα με αφηγήσεις παλαιοτέρων που κατέγραψε ο Αθανάσιος Μαλισόβας στο βιβλίο του «Ναοί και εκκλησιαστική ζωή στους Στάβλους Ευρυτανίας».
Πολλές φορές προστάτευσε το χωριό κατά τον εμφύλιο πόλεμο και από τη θανατηφόρα γρίπη που μάστιζε την περιοχή το 1917 σύμφωνα με αφηγήσεις παλαιοτέρων που κατέγραψε ο Αθανάσιος Μαλισόβας στο βιβλίο του «Ναοί και εκκλησιαστική ζωή στους Στάβλους Ευρυτανίας».
Ο Άγιος Αθανάσιος.Προϋπήρχε σε διαφορετική θέση και χτίστηκε στη σημερινή ανάμεσα στα έτη 1850 έως 1890.
Μικρό και όμορφο ξωκλήσι, με υπέροχη θέα του χωριού απ΄ το προαύλιό του, αποτελεί μαζί με την Αγία Παρασκευή τους φύλακες του χωριού απ΄ τα βόρεια και ανατολικά σύνορά του.
Μικρό και όμορφο ξωκλήσι, με υπέροχη θέα του χωριού απ΄ το προαύλιό του, αποτελεί μαζί με την Αγία Παρασκευή τους φύλακες του χωριού απ΄ τα βόρεια και ανατολικά σύνορά του.
