στην Άμπλιανη Ευρυτανίας...
Είναι το ψηλότερο χωριό της Ρούμελης η Αμπλιανη, για την οποία δίκαια θα μπορούσαμε να πούμε πως παλιότερα δεν ήταν πρώτη μόνο στα «πράματα» αλλά και στ' άρματα, καθώς οι περίφημοι τσελιγκάδες και τσοπαναραίοι της έπαιξαν ιδιαίτερο ρόλο σε όλους τους αγώνες του 1821. Η φήμη τους για τα «πράματα» κράτησε μέχρι τα πρόσφατα χρόνια, που, όπως σε όλα τα παραδοσιακά χωριά της ορεινής Ελλάδας, διαλύθηκαν τα μεγάλα τσελιγκάτα και σήμερα στα ατέλειωτα λιβάδια της στη Σαράνταινα δεν ακούγονται παρά ελάχιστα κουδούνια και πουθενά φλογέρα. Το ένα πράγμα όμως φέρνει το άλλο και επί του προκειμένου την ίδια μοίρα κόντεψε να έχει και η φήμη τους για τα άρματα. Ευτυχώς όμως που, χάρη στην πρωτοβουλία που έχει αναπτύξει τα τελευταία χρόνια ο δραστήριος εκπολιτιστικός Σύλλογος Αμπλιανιτών «Ο Στέγκος», ανήμερα της Αγίας Παρασκευής, που θεωρείται η πιο τρανή ημέρα για την Αμπλιανη και γίνεται το μεγάλο πανηγύρι στην πλατεία του χωριού -όπου συνεδρίασαν οι οπλαρχηγοί της Ρούμελης και αποφάσισαν τον ξεσηκωμό- το απόγευμα μετά τον εσπερινό και τη λιτάνευση της εικόνας κάτω από το ιστορικό πλάτανο στον πάτο του χωριού, οι νέοι και οι νέες, ντυμένοι με τις σπουδαίες φορεσιές της Αμπλιανης, πιάνονται χέρι χέρι και χορεύουν ένα μοναδικό, αυστηρό κλειστό χορό, τον περίφημο Στέγκο. Τα λόγια του τραγουδιού αναφέρονται σε ένα κατόρθωμα κάποιου ντόπιου, ο οποίος νίκησε τον αράπη που είχαν βάλει οι Τούρκοι για λογαριασμό τους σε ένα αγώνα πάλης, γεγονός που είχε ως συνέπεια την απαλλαγή της περιοχής από τις φορολογικές επιβαρύνσεις, την απρόσκοπτη καλλιέργεια της ελευθερίας και, τελικά, την προετοιμασία ολόκληρης της περιοχής για τον μεγάλο ξεσηκωμό, στον οποίο πρωτοστάτησαν οι Αμπλιανίτες, που καμαρώνουν για τον τόπο τους και τον τιμούν όπως πρέπει.
«Ο Στέγκος»
Η Αμπλιανη, ένα πανέμορφο ορεινό χωριό της Νότιας Ευρυτανίας, πατρίδα ανθρώπων ζεστών και φιλόξενων, αναβίωσε για πρώτη φορά μετά από πολλά-πολλά χρόνια τους χορούς και τα τραγούδια του Στέγκου. Το χοροστάσι του χωριού ανήμερα της Αγίας Παρασκευής το απόγευμα, αγκάλιαζε όλο το χωριό που τραγουδούσε και χόρευε ταυτόχρονα, τραγούδια μοναδικά που δεν τα συναντάμε σε κανένα άλλο μέρος της Ευρυτανίας, τραγούδια αμπλιανίτικα.Ομως ο χρόνος και η εξέλιξη είχαν σβύσει από τη μνήμη των Αμπλιανιτών τα πολύτιμα αυτά κειμήλια της λαϊκής μας παράδοσης. Πάνω από 30 χρόνια τώρα ο Στέγκος φιλοξενούσε τραγούδια και χορούς μακριά από το πνεύμα και την ιστορία της Αμπλιανης. Εδώ ο Σύλλογος "Ο Στέγκος" έπαιξε το ρόλο του. Ξεκινώντας από το Μεσολόγγι, όπου κατοικούν και παραχειμάζουν πάρα πολλοί Αμπλιανίτες, βρήκε μερικούς από τους ηλικιωμένους που είχαν χορέψει κάποτε τους χορούς. Κανένας όμως δεν αναλάμβανε την ευθύνη να διδάξει στους νεώτερους τα τραγούδια "του Στέγκου", κανείς δεν ήταν σίγουρος για το αλάνθαστο της μνήμης του.Η έρευνα ήταν δύσκολη και άκαρπη στην αρχή. Από συγκεχυμένες πληροφορίες παλιότερων, τα στοιχεία οδηγούσαν σε κάποιον λαογράφο της Ακαδημίας Αθηνών τον κ. Γιώργο Αικατερινίδη. Το 1966 ο καθηγητής αυτός είχε κάνει μελέτες για την Αμπλιανη και ίσως είχε κινηματογραφήσει το χορό του Στέγκου. Πράγματι, η συνάντηση με τον κ. Αικατερινίδη απέδωσε καρπούς. Ο καθηγητής πρόθυμα παραχώρησε από το προσωπικό του αρχείο στην πρόεδρο και στον χοροδιδάσκαλο του Συλλόγου τα πολύτιμα στοιχεία του.Ετσι οι χοροί και τα τραγούδια διδάχτηκαν από τον κ. Απόστολο Τασιούλη με μεγάλο αίσθημα ευθύνης και σεβασμού, στη βάση των στοιχείων του κ. Αικατερινίδη. Βρέθηκε λοιπόν ο συνδετικός κρίκος και η αλυσίδα με το παρελθόν επανασυνδέθηκε.Ανήμερα της Αγίας Παρασκευής, πάνω από τριάντα άτομα ντυμένα με την παραδοσιακή φορεσιά της Αμπλιανης τραγούδησαν και χόρεψαν όπως πριν πολλά-πολλά χρόνια. Το χοροστάσι ξαναγέμισε κόσμο και η συγκίνηση, κυρίως στα μάτια των μεγαλυτέρων, ήταν ολοφάνερη. Μπροστά οι άνδρες, πίσω οι γυναίκες, πιασμένοι όλοι από τους αγκώνες, ξεκινώντας με το αριστερό πόδι αρχίζουν το χορό, ταυτόχρονα τραγουδούν με το στόμα πρώτα οι άνδρες και επαναλαμβάνουν οι γυναίκες.Οι δύο πρώτοι χορευτές κάνουν επί τόπου τις φιγούρες τους ενώ ο υπόλοιπος χορός παραμένει σταθερός. Αυτή είναι η ιδιαιτερότητα του χορού αυτού. Αυτά τα τραγούδια και οι χοροί χορεύονταν από όλο το χωριό, γι' αυτό δεν ήταν ιδιαίτερης δυσκολίας στα βασικά τους βήματα. Είχαν όμως ρυθμό και ψυχή και οι πρωτοχορευτές έκαναν αρκετούς αυτσχεδιασμούς με πολύ μεράκι.Εκτός από την ιδιαιτερότητα των χορών και των τραγουδιών που συναντάμε στην Αμπλιανη, εντύπωση προκαλεί και η γιορτινή γυναικεία φορεσιά της Αμπλιανίτισσας. Στολή αρχοντική, απέριτη, πανέμορφη. Δεσπόζει το άσπρο χρώμα, σε αντίθεση με τις φορεσιές των γειτονικών χωριών όπου υπερτερούν τα σκούρα χρώματα. Η φορεσιά συνοδεύεται από βαρύ καφετί τσαρούχι με πολύχρωμη φούντα.Η Αμπλιανη - που κάποτε είχε 450 οικογένειες - έχει να παρουσιάσει αξιόλογα ιστορικά στοιχεία και κρύβει τεράστιο ανεξερεύνητο λαογραφικό υλικό που οφείλεται στην ιδιαιτερότητα του εδάφους της καθώς και στην κλειστή και μοναδική για τα ήθη και έθιμα κοινωνία της. Ο Σύλλογος έχει δώσει μεγάλη βαρύτητα στην εξερεύνηση και αναβίωση εθίμων και δρωμένων, καθώς και στην οργάνωση ενός λαογραφικού μουσείου στην ορεινή Αμπλιανη.
