Η Αμπελακιώτισσα (πρώην Κοζίτσα) πήρε το όνομά της απο το παρακείμενο ιστορικό μοναστήρι «Παναγία Αμπελακιώτισσα». Είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της ορεινής Ναυπακτίας (Απογραφή 2001, 321 κάτοικοι). Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια χτύπησε και εδώ η λαίλαπα της ερήμου.Η ιστορία της χάνεται στο βάθος των αιώνων. Υπάρχουν μνημεία που μαρτυρούν τη ύπαρξη του και προ Χριστού. Είναι ένας τόπος ήρεμος που μετασχηματίζει την καθημερινότητα σε άρωμα ζωής. Ένα χωριό που η γύρω του παρθένα φύση με την πλούσια πανίδα και χλωρίδα του, τις εναλλαγές των χρωμάτων κατακλύζει τις αισθήσεις, ξελογιάζει το μυαλό και αναγαλλιάζει την ανθρώπινη ψυχή. Απο τη μια μεριά και την άλλη τα δυο βουνά Τσεκούρα και Αη Λιάς με τις επιβλητικές τους θωριές, άγριο και βλοσυρό το πρώτο, γοητευτικό το δεύτερο, τινάζουν το μπόι τους ψηλά ως και 1700 μέτρα. Αντιφεγγίζουν με μαγεία και μυστήριο οι κορυφές τους, και νοτιότερα το πανέμορφο φιδίσιο ποταμάκι ο Κότσαλος διασχίζει ήρεμα και υπομονετικά το άγριο φαράγγι του Κάκαβου και τη μικρή κοιλάδα του.
Τη χλωρίδα γύρω και μέσα στο χωριό συμπληρώνουν απλόχερα τα βότανα της φύσης , βάλσαμο για τους πόνους, ρίγανη για αρωματισμό της τροφής, χαμομήλι, τσάι, αγριομάραθο και άγρια ραδίκια, δώρα για ντόπιους και επισκέπτες. Λιτά , απέριττα και πανέμορφα τα πετρόχτιστα σπιτάκια του, προβατάκια λες που βόσκουν σε καταπράσινο λιβάδι. Και οι κάτοικοι, άνθρωποι ζεστοί και φιλόξενοι, συναγωνίζονται ποιος θα καλοδεχτεί τον ξένο. Κουβαλούν στο κούτελό τους χαραγμένες τις έγνοιες και μέσα τους μνήμες πληγωμένες απο τη στέρηση και κατάφορτες με παραδόσεις και παρελθόν. Ενα παρελθόν που δεν έχει ξεθωριάσει και αντέχει στις θύελλες της ζωής. Η πετρώδης και στέρφα γη τους, τους αναγκάζει να γυρίζουν στα ξένα για τον επιούσιο με χίλια δυο επαγγέλματα: χτίστες, μαραγκοί, ραφτάδες. Πάντα όμως με αξιοπρέπεια και ανθρωπιά. Δεν είναι λίγοι και οι επιστήμονες σήμερα αλλά και αρκετοί διάσημοι του παρελθόντος. Ξεχωρίζουν οι μορφές των τριών οπλαρχηγών του 1821: του Λιβέρη Λιβερόπουλου, πρώτου άρχοντα της Αθήνας μετά την Απελευθέρωση, του οπλαρχηγού Πιλάλα και του Βασίλη Μπούσγου, του Νικηταρά της Ρούμελης, όπως τον ονομάζει ο Τάκης Λάππας.
Ολες τις εποχές του χρόνου η Αμπελακιώτισσα είναι μαγευτική. Ιδανικό μέρος για αναψυχή. Ολα εκεί γλυκαίνουν και οι έγνοιες μένουν πίσω. Τα περιποιημένα ενοικιαζόμενα δωμάτια και τα όμορφα κέντρα συντελούν στην άνετη διαμονή.
