Η Λοκρίδα (αρχαία ελληνικά: Λοκρίς) είναι περιοχή της Στερεάς Ελλάδας που στην αρχαιότητα χωριζόταν στην Οζολία Λοκρίδα (ή Εσπερία Λοκρίδα) και στην Οπουντία Λοκρίδα. Κάτοικοι της ήταν οι Λοκροί, αρχαίο ελληνικό φύλο, ενώ προϊστορικοί κάτοικοι ήταν οι Λέλεγες. Οζολία Λοκρίδα
Η Οζολία Λοκρίδα ήταν το δυτικό τμήμα της περιοχής της Λοκρίδας, δυτικά των Δελφών και χωριζόταν από την Οπουντία Λοκρίδα με το όρος Παρνασσός και την Δωρίδα. Δυτικά εκτεινόταν μέχρι το Αντίρριο και ανατολικά μέχρι την φωκική πόλη Κρίσα (σημερινό Χρισσό). Βόρεια συνόρευε με την Δωρίδα, ανατολικά με την Φωκίδα, δυτικά με την Αιτωλία και νότια με τον Κορινθιακό κόλπο. Οι κάτοικοί της ονομάζονταν Οζολοί ή Εσπέριοι Λοκροί και γεωγραφικά καταλάμβανε περίπου τον σημερινό νομό Φωκίδας.
Η πρωτεύουσα της Οζολίας ήταν η Άμφισσα η οποία βρίσκεται στην βόρεια άκρη του Κρισαίου Πεδίου και καταστράφηκε το 338 π.Χ. από τον Φίλιππο Β' της Μακεδονίας. Η άλλη σημαντική πόλη αλλά και το κυριότερο λιμάνι της περιοχής ήταν η Ναύπακτος όπου οι Οζολοί Λοκροί έφτιαχναν τα πλοία του στόλου τους όπως δείχνει και το όνομα της πόλης (από το αρχαίο ναύς που σημαίνει πλοίο), η οποία δέχθηκε επίθεση από τους Αθηναίους ενώ ήρθαν στην πόλη Μεσσήνιοι πρόσφυγες. Κοντά στην Ναύπακτο υπήρχε η πόλη Χαλκίς και ο λόφος Ταφίασσος όπου βρίσκονταν οι τάφοι των κενταύρων όπου όπως λεγόταν, από τα σώματα τους που είχαν αποσυντεθεί ανάβρυζε ένα δύσοσμο νερό από όπου ίσως να προήλθε το όνομα των Οζολών Λοκρών. Άλλες σημαντικές πόλεις κοντά στην θάλασσα ήταν η Οιάνθεια (σημερινό Γαλαξίδι) και το Ευπάλιο. Επίσης υπήρχε η πόλη Αλωπή ενώ σημαντικό οχυρό ήταν η Μυωνία (σημερινή Αγία Ευθυμία).
Ορεινή περιοχή, με τα βουνά Κόραξ (σημερινά Βαρδούσια), Ασέληνον όρος (σημερινή Γκιώνα) και Παρνασσό και τον ποταμό Ύλαιθο (σημερινός Μόρνος).
Άλλες σημαντικές πόλεις της Οζολίας Λοκρίδας ήταν η Τριταία, η Μεσσαπία, το Τείχιο, το Κροκύλειο, η Ποτιδάνεια, ο Τολοφώνας, η Αντίκυρα και οι Ερυθραί.
Οπουντία Λοκρίδα
Η Οπουντία Λοκρίδα αποτελούσε το ανατολικό τμήμα της Λοκρίδας βόρεια της Φωκίδας και βορειοδυτικά της Βοιωτίας, κατά μήκος του Ευβοϊκού κόλπου, από τις Θερμοπύλες κοντά στον Μαλιακό κόλπο μέχρι την πόλη Αλαί (σημερινός Θεολόγος) που αποτελούσε το σύνορο με την Βοιωτία. Ουσιαστικά είναι περίπου η σημερινή περιοχή της επαρχίας Λοκρίδας του νομού Φθιώτιδας.
Πρωτεύουσα ήταν ο Οπούς (σημερινή Αταλάντη) που άκμασε κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. και από αυτήν οι κάτοικοι ολόκληρης της Ανατολικής Λοκρίδας ονομάζονταν Οπούντιοι Λοκροί. Επίνειο της πρωτεύουσας αποτελούσε ο Κύνος (σημερινές Λιβανάτες), απέναντι από την Αιδηψό όπου τελείωνε ο Οπούντιος Κόλπος. Μεταξύ του Οπούντα και του Κύνου υπήρχε εύφορη πεδιάδα. Στον Κύνο λέγεται ότι έζησε ο Δευκαλίων και εκεί υπάρχει ο τάφος της γυναίκας του Πύρρας. Ο Όμηρος αναφέρει ότι ο Πάτροκλος ήταν από τον Οπούντα ενώ ο βασιλιάς Αίας ο Λοκρός ήταν από την πόλη Νάρυξ. Κοντά στον Μαλιακό κόλπο ήταν η Αλωπή (συνώνυμη με αυτή της Οζολίας Λοκρίδας), η Δαφνούς (σημερινός Άγιος Κωνσταντίνος) που αργότερα κατεδαφίστηκε και η Ελάτεια. Μετά την Δαφνούντα υπήρχε το όρος Κνημίς όπου οι Λοκροί εκεί ονομάζονταν Επικνημίδειοι.
Γνωστός ήταν ο ποταμός Βοάγριος ή Μάνης όπως αναφέρει ο Στράβων, ο οποίος πήγαζε από το όρος Κνημίς και κατέληγε στον Ευβοϊκό μεταξύ των πόλεων Σκάρφεια και Θρόνιο πιο πάνω από τις οποίες βρίσκονταν η Νίκαια και η Ηράκλεια κοντά στις οποίες βρισκόταν το βουνό Οίτη, ενώ μικρότερος ποταμός ήταν ο Πλατάνιος.
Άλλες σημαντικές πόλεις της Οπουντίας Λοκρίδας ήταν ο Κάλιαρος, η Βέσα, οι Αυγείαι, η Λάρυμνα και η Τάρφη.
Η Οζολία Λοκρίδα ήταν το δυτικό τμήμα της περιοχής της Λοκρίδας, δυτικά των Δελφών και χωριζόταν από την Οπουντία Λοκρίδα με το όρος Παρνασσός και την Δωρίδα. Δυτικά εκτεινόταν μέχρι το Αντίρριο και ανατολικά μέχρι την φωκική πόλη Κρίσα (σημερινό Χρισσό). Βόρεια συνόρευε με την Δωρίδα, ανατολικά με την Φωκίδα, δυτικά με την Αιτωλία και νότια με τον Κορινθιακό κόλπο. Οι κάτοικοί της ονομάζονταν Οζολοί ή Εσπέριοι Λοκροί και γεωγραφικά καταλάμβανε περίπου τον σημερινό νομό Φωκίδας.
Η πρωτεύουσα της Οζολίας ήταν η Άμφισσα η οποία βρίσκεται στην βόρεια άκρη του Κρισαίου Πεδίου και καταστράφηκε το 338 π.Χ. από τον Φίλιππο Β' της Μακεδονίας. Η άλλη σημαντική πόλη αλλά και το κυριότερο λιμάνι της περιοχής ήταν η Ναύπακτος όπου οι Οζολοί Λοκροί έφτιαχναν τα πλοία του στόλου τους όπως δείχνει και το όνομα της πόλης (από το αρχαίο ναύς που σημαίνει πλοίο), η οποία δέχθηκε επίθεση από τους Αθηναίους ενώ ήρθαν στην πόλη Μεσσήνιοι πρόσφυγες. Κοντά στην Ναύπακτο υπήρχε η πόλη Χαλκίς και ο λόφος Ταφίασσος όπου βρίσκονταν οι τάφοι των κενταύρων όπου όπως λεγόταν, από τα σώματα τους που είχαν αποσυντεθεί ανάβρυζε ένα δύσοσμο νερό από όπου ίσως να προήλθε το όνομα των Οζολών Λοκρών. Άλλες σημαντικές πόλεις κοντά στην θάλασσα ήταν η Οιάνθεια (σημερινό Γαλαξίδι) και το Ευπάλιο. Επίσης υπήρχε η πόλη Αλωπή ενώ σημαντικό οχυρό ήταν η Μυωνία (σημερινή Αγία Ευθυμία).
Ορεινή περιοχή, με τα βουνά Κόραξ (σημερινά Βαρδούσια), Ασέληνον όρος (σημερινή Γκιώνα) και Παρνασσό και τον ποταμό Ύλαιθο (σημερινός Μόρνος).
Άλλες σημαντικές πόλεις της Οζολίας Λοκρίδας ήταν η Τριταία, η Μεσσαπία, το Τείχιο, το Κροκύλειο, η Ποτιδάνεια, ο Τολοφώνας, η Αντίκυρα και οι Ερυθραί.
Οπουντία Λοκρίδα
Η Οπουντία Λοκρίδα αποτελούσε το ανατολικό τμήμα της Λοκρίδας βόρεια της Φωκίδας και βορειοδυτικά της Βοιωτίας, κατά μήκος του Ευβοϊκού κόλπου, από τις Θερμοπύλες κοντά στον Μαλιακό κόλπο μέχρι την πόλη Αλαί (σημερινός Θεολόγος) που αποτελούσε το σύνορο με την Βοιωτία. Ουσιαστικά είναι περίπου η σημερινή περιοχή της επαρχίας Λοκρίδας του νομού Φθιώτιδας.
Πρωτεύουσα ήταν ο Οπούς (σημερινή Αταλάντη) που άκμασε κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. και από αυτήν οι κάτοικοι ολόκληρης της Ανατολικής Λοκρίδας ονομάζονταν Οπούντιοι Λοκροί. Επίνειο της πρωτεύουσας αποτελούσε ο Κύνος (σημερινές Λιβανάτες), απέναντι από την Αιδηψό όπου τελείωνε ο Οπούντιος Κόλπος. Μεταξύ του Οπούντα και του Κύνου υπήρχε εύφορη πεδιάδα. Στον Κύνο λέγεται ότι έζησε ο Δευκαλίων και εκεί υπάρχει ο τάφος της γυναίκας του Πύρρας. Ο Όμηρος αναφέρει ότι ο Πάτροκλος ήταν από τον Οπούντα ενώ ο βασιλιάς Αίας ο Λοκρός ήταν από την πόλη Νάρυξ. Κοντά στον Μαλιακό κόλπο ήταν η Αλωπή (συνώνυμη με αυτή της Οζολίας Λοκρίδας), η Δαφνούς (σημερινός Άγιος Κωνσταντίνος) που αργότερα κατεδαφίστηκε και η Ελάτεια. Μετά την Δαφνούντα υπήρχε το όρος Κνημίς όπου οι Λοκροί εκεί ονομάζονταν Επικνημίδειοι.
Γνωστός ήταν ο ποταμός Βοάγριος ή Μάνης όπως αναφέρει ο Στράβων, ο οποίος πήγαζε από το όρος Κνημίς και κατέληγε στον Ευβοϊκό μεταξύ των πόλεων Σκάρφεια και Θρόνιο πιο πάνω από τις οποίες βρίσκονταν η Νίκαια και η Ηράκλεια κοντά στις οποίες βρισκόταν το βουνό Οίτη, ενώ μικρότερος ποταμός ήταν ο Πλατάνιος.
Άλλες σημαντικές πόλεις της Οπουντίας Λοκρίδας ήταν ο Κάλιαρος, η Βέσα, οι Αυγείαι, η Λάρυμνα και η Τάρφη.
