Ο Πλάτανος, η έδρα του Δήμου Πλατάνου (άλλοτε Προσχίου), είναι ένα αρχοντικό κεφαλοχώρι της Ναυπακτίας κτισμένο στην μεσαία πλευρά του βουνού «Αλωνάκι» κάτω από ένα ωραίο και ποικιλόφυτο δάσος που είναι πυκνοφυτεμένο από έλατα, γαύρα, μηλιούς, κρανιές και κέδρα και σε υψόμετρο 880 μέτρα. Το εξωτερικό του Πλατάνου είναι ευπρεπές και αποπνέει μια παραδείσια αύρα που κάνει κάθε ξένο στη θέα του να λησμονεί ότι βρίσκεται σε ορεινούς τόπους, είναι μια όαση στο μέσο της ερήμου. Στην Βορειοανατολική πλευρά του εκτείνεται το όρος «Ξεροβούνι» ύψους 1.575 μέτρων του οποίου οι πλαγιές καλύπτονται από θαμνώδεις πρίνους και κέδρους και από λίγα έλατα. Η κορυφογραμμή αυτού του βουνού είναι επίπεδη και από εκεί η θέα είναι μαγευτική.Κατά πάσα πιθανότητα όπως η παράδοση αναφέρει ο Πλάτανος έκανε την εμφάνισή του τον 17o αιώνα γύρω στα 1600 μ.χ. Καμιά όμως γραπτή πληροφορία δεν σώζεται για να επιβεβαιώσει την αρχή του. Έτσι αναγκαζόμαστε να σταθούμε στις παραδόσεις και με τους υπολογισμούς τους να παραδεχτούμε κι εμείς αυτή την χρονολογία. Το χωριό πήρε τ' όνομά του από ένα τεράστιο πλατάνι που υπήρχε στη θέση Μεγάλη Βρύση.
Η μορφολογία του φυσικού χώρου, με την έντονη κλίση του εδάφους και την πλαισίωση του από βουνά που διακόπτονται από δύσβατα ποτάμια, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι αιτία της πρώτης κατοίκησης της περιοχής ήταν η φυσική απομόνωση που πρόσφερε την ασφαλή διαβίωση των κατοίκων της.Αξίζει να αναφέρουμε ότι τα ιστορικά γεγονότα που διαδραματίστηκαν την εποχή της πρώτης κατοίκησης του Πλατάνου (17ος αιώνας) στην ευρύτερη περιοχή της Ναυπακτίας σχετίζονται με πολεμικές συγκρούσεις, Τούρκων, Ενετών και αρματολών καθώς και επιδρομές ληστών και Πειρατών. Η περιοχή του Πλατάνου παρείχε την περισσότερη ασφάλεια από τις υπόλοιπες. Η ασφαλής θέση του χωριού αποδεικνύεται και από τα γεγονότα της Επανάστασης του 1821 που βρήκε τον Πλάτανο να πρωτοστατεί.
Οι κάτοικοι μας δείχνουν περήφανοι την «καμάρα» που συγκέντρωνε τους άντρες του ο Καραϊσκάκης και τις πολεμίστρες στους τοίχους των σπιτιών. Ο Πλάτανος έτσι όπως εξελίχτηκε και υπάρχει σήμερα, αναπτύσσεται παράλληλα στις υψομετρικές γραμμές πάνω στην πλαγιά ενός βουνού και περικλείεται από βουνά, δίνοντας μια αίσθηση απομόνωσης. Η γενική διάταξη του χωριού σέβεται το φυσικό ανάγλυφο της περιοχής, υποτάσσεται στη μορφή του και δεν το αλλοιώνει. Οι Πλατανιώτες του περασμένου αιώνα εξασκούσαν πολλά επαγγέλματα. Παράλληλα το πνευματικό επίπεδο του χωριού ήταν υψηλό. Στην ευρύτερη περιοχή ήταν γνωστό ως το «χωριό των γραμμάτων» με καθηγητές, γιατρούς, κ.λπ. Στην πλειοψηφία τους όμως οι κάτοικοι ήταν γεωργοί και κτηνοτρόφοι. Επίσης ασχολούνταν με την αμπελοκαλλιέργεια, την εκτροφή μεταξοσκώληκα και τη μελισσοκομία. Σήμερα ο ενεργός πληθυσμός του οικισμού αποτελείται κυρίως από δημόσιους υπαλλήλους, ελεύθερους επαγγελματίες και ελάχιστους γεωργούς και κτηνοτρόφους. Μέχρι και πριν λίγα χρόνια, ορισμένοι ζούσαν με εμβάσματα από το εξωτερικό αφού όλες σχεδόν οι οικογένειες του χωριού, έχουν κάποιον δικό τους άνθρωπο μετανάστη, κυρίως στην Αμερική.
Πρόκειται λοιπόν για ένα χωριό που το αγροτικό και το αστικό στοιχείο συνυπάρχουν και το γεγονός αυτό αναγνωρίζεται και στον μορφολογικό χαρακτήρα των κτισμάτων του. Το χωριό είναι πυκνοκτισμένο και είναι γεμάτο από λιθόστρωτα σοκάκια. Στο κέντρο του βρίσκεται η ρομβοειδής πλατεία του (σε υψόμετρο 875 μέτρα), στη μέση της οποίας υπάρχει ένας αιωνόβιος πλάτανος φυτεμένος από το 1855 και ένας μικρότερος σε ηλικία. Επιπλέον το χωριό έχει πλήθος από εκκλησίες, εξωκλήσια, βρύσες και πανέμορφα ιστορικά κτίρια, ενώ πανηγυρίζει στις 23 Αυγούστου ημέρα εορτασμού της Παναγίας Προυσσιώτισσας.
Οι Πλατανιώτες εδώ και πολλά χρόνια έχουν δημιουργήσει τρεις μεγάλους συλλόγους, τον Τουριστικό Εξωραϊστικό Όμιλο Πλατάνου, τον Σύλλογο των Πλατανιωτών της Αθήνας και τον Σύλλογο Πλατανιωτών Αμερικής, σύλλογοι οι οποίοι αγωνίζονται για το καλό του τόπου τους και προσπαθούν να βοηθήσουν με κάθε μέσο, δημιουργώντας και κάνοντας αξιόλογα έργα και πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Στον Πλάτανο ανήκει και ο οικισμός Κάτω Πλάτανος (πρώην Βονώρτα) που βρίσκεται λίγο πιο κάτω από τον Πλάτανο, περίπου δέκα λεπτά μακριά. Είναι χτισμένος στην νοτιοανατολική πλευρά του όρους Αλωνάκι πάνω σε έδαφος κατωφερές και αποτελείται από έξι (6) συνεχή τμήματα, από τα οποία μόνο το τελευταίο βρίσκεται σε επίπεδο έδαφος.
Ο οικισμός αυτός παλιά ονομαζόταν Μηλιά γιατί ήταν χτισμένος στη θέση Μηλιά στη νοτιοδυτική της πλευρά, όπου σήμερα βρίσκονται κτήματα των κατοίκων του Πλατάνου και της Βονώρτας. Μάλιστα ανήκε στο Δήμο Προσχίου και απαρτιζόταν από πενήντα τρεις οικογένειες. Πήρε την τελική ονομασία Κάτω Πλάτανος κατά τους χρόνους της Τουρκοκρατίας γύρω στα 1650. Ο οικισμός αρχικά πανηγύριζε την 7η Ιουλίου στο εξωκλήσι Αγία Κυριακή αλλά αργότερα η θρησκευτική πανήγυρις μεταφέρθηκε και γιορτάζεται την 26η Ιουλίου ημέρα εορτής της Αγίας Παρασκευής. Στην Αθήνα υπάρχει ο Σύλλογος Κατωπλατανιωτών, ενώ στη Νέα Υόρκη υπάρχει ο σύλλογος της «Αγίας Παρασκευής». Σκοπός και των δύο αυτών συλλόγων είναι η εκπλήρωση των αναγκών της γενέτειρας.
Αξιοθέατα:
Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου
Στο κέντρο του Πλατάνου υψώνεται επιβλητικός ο Ναός του Αγίου Νικολάου με τα δυο περικαλλή και μεγαλοπρεπή πυργωτά καμπαναριά, χτισμένος με σχέδιο Βασιλικού Ρυθμού το έτος 1846. Οι πρώτοι κάτοικοι του χωριού και στην ίδια θέση με τη σημερινή έστησαν την πρώτη τους μικρή εκκλησία, κάτι σαν τα σημερινά εξωκλήσια. Tο 1742 ο Νικόλαος Ροντήρης με δική του δαπάνη, έχτισε την νέα Εκκλησία, τον Άγιο Νικόλαο, ανάλογη με τις ανάγκες της εποχής και η γυναίκα του Αργυρώ από δικές της οικονομίες αφιέρωσε το ξυλόγλυπτο τέμπλο που τοποθετήθηκε το 1747.
Στις 25 Φεβρουαρίου του 1846 αρχίζει και πάλι η ανέγερση του ναού. Το τέμπλο, το εικονοστάσιο, τα δυο κωδωνοστάσια και το ρολόι έγιναν με δαπάνες του μεγάλου ευεργέτη του Πλατάνου Νικ. Α. Μαραθέα.Τα κωδωνοστάσια που κοσμούν τρεις βαρύηχες καμπάνες είναι αφιερωμένες από τον Ι. Ροντήρη. Η επιβλητικότητα και η εσωτερική ομορφιά του Ναού περιγράφεται με τα πιο εντυπωσιακά λόγια από το διδάσκαλο Σ. Κωτσόπουλο: «Μεγαλοπρεπής, ευπρεπής και επιβλητικός, στην εξωτερική του εμφάνιση, ο ναός του Αγίου Νικολάου ανηγέρθη το 1846 με συνεισφορές των κατοίκων και προσωπική εργασία αυτών. Διευρύνθηκε και αποπερατώθηκε το 1869 με την συνεισφορά της τότε εκκλησιαστικής επιτροπής και των εν Ρουμανία ενεργειών αδελφών Μαραθέα. Ο απλός προσκυνητής που το πρώτον επισκέπτεται του ναού του Αγ. Νικολάου μένει εκστατικά έκθαμβος από την έκπαγλον εσωτερική του διακόσμηση και οπουδήποτε βρεθεί εκφράζεται με τα πλέον επαινεικώς λόγια γι' αυτόν».
Εξωκλήσι των Παμμεγίστων Ταξιαρχών
Ένα πολύ όμορφο εξωκλήσι πάνω απ' τον Πλάτανο χτισμένο ανάμεσα σε αιωνόβια πουρνάρια, το έτος 1887, είναι οι Άγιοι Ταξιάρχες. Σε επιγραφή που υπάρχει εκεί αναγράφεται : «Ανηγέρθη δαπάναις Μεγάλου ευεργέτου Νικόλαου Αθανασίου εν έτει 1887». Το δάπεδό του είναι στρωμένο με άσπρη πελεκητή πέτρα στο δε κέντρο του ο κύκλος από μαύρη πέτρα με ανάγλυφο τον δικέφαλο αετό.
Το εξωκλήσι ανακαινίστηκε πρόσφατα με δαπάνη του Νικολάου Τσίπουρα ο οποίος δώρισε το ξυλόγλυπτο τέμπλο, το παγκάρι και το αναλόγιο. Στην καμπάνα που είναι κρεμασμένη στην πόρτα της εισόδου γράφει πως είναι δώρο του ιδιοκτήτη του ναού Νικολάου Αθανασίου.
Εξωκλήσι του Προφήτη Ηλία (Αη - Λιάς)
Το εξωκλήσι του Προφήτη Ηλία είναι χτισμένο σε μια ραχούλα που αγναντεύει κάτω απ' τα πόδια του ολόκληρο το χωριό. Ανακαινίστηκε το 1895 από τον Β. Γρηγορόπουλο που σημαίνει ότι ο ναΐσκος προϋπήρχε του 1895.Η τοποθεσία του και η έκθεσή του στο ανεμοβρόχι και την οργή των κεραυνών επέφεραν κατά καιρούς πολλές ζημιές στο εξωκλήσι. Απ' την ραχούλα με καθαρή ατμόσφαιρα αγναντεύει κανείς το Ιόνιο πέλαγος. Προς το εξωκλήσι του Προφήτη - Ηλία μπορείς να πραγματοποιήσεις τον πιο απολαυστικό περίπατο. Η εκεί παραμονή σου είναι πολύ ευχάριστη, που σε κάνει να μην θέλεις να φύγεις και νοιώθεις πραγματικά ψυχική ανάταση και ανακούφιση.
Εξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής
Η προστάτιδα των βλάχων της περιοχής είναι η Αγία Παρασκευή. Ανάμεσα σε αιωνόβια πουρνάρια και βελανιδιές έχει αγνάντια της τα βλάχικα χειμαδιά. Χτίστηκε από τον Δ. Έξαρχο το 1928.
Εξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου (Αη -Γιώργης)
Το παλιό εξωκλήσι του Αη - Γιώργη ήταν χτισμένο σ' έναν από τους αυχένες του όρους Ξεροβούνι. Εκτεθειμένο στη λαίλαπα του χειμώνα και με οικοδομικά υλικά που δεν άντεχαν στις καιρικές συνθήκες, γκρεμίστηκε. Μέχρι σήμερα μπορεί κανείς να διακρίνει τα ερείπιά του. Επί μητροπολίτου Ναυπακτίας και Ευρυτανίας Χριστοφόρου και με δαπάνες Γεωργίου και Διονυσίας Μαυρέλη αποφασίστηκε το 1954 να χτιστεί σε νέα τοποθεσία πολύ πιο κοντά στον Πλάτανο στη θέση που βρίσκεται σήμερα. Είναι ένα σύγχρονο εκκλησάκι σε σταυροειδές σχήμα χτισμένο με πελεκητή πέτρα.
Εξωκλήσι των Αγίων Αποστόλων
Στα ερείπια του παλιού ναΐσκου και κάτω από μια τεράστια φτελιά χτίστηκε πρόσφατα ο νέος ναός των Αγίων Αποστόλων από ερανική Επιτροπή που συστήθηκε το 1996 από τον Σεβασιώτατο Μητροπολίτη Ναυπάκτου Αλέξανδρο.
Εκκλησία της Αγίας Παρασκευής Κάτω Πλατάνου
Η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής στον Κάτω Πλάτανο (πρώην Βονώρτα) κατασκευάστηκε πριν το 1870 με σχέδιο Βασιλικού ρυθμού. Αργότερα επισκευάστηκε με χρήματα που έστειλαν από την Ρουμανία οι αδελφοί Αναγ. Γ. Κυριαζή, καθώς μας πληροφορεί μια επιγραφή που βρίσκεται πάνω σε μαρμάρινη πλάκα στη νότια πύλη της εκκλησίας: «Ο ναός ούτος ανακενίσθη δια δαπάνης των αδελφών Αναγ. Γ. Παπακωσταντίνου Κυριαζή Βονώρτα 10 Αυγούστου 1870». Μετά από δέκα (10) χρόνια έγινε οριστική και μεγάλη επισκευή καθώς μας πληροφορεί νεότερη και επισημότερη επιγραφή: «Γεωργίου του Α΄ των Ελλήνων βασιλεύοντος Γεώργιος Π. Κυριαζής και η σύζυγός αυτού Ελένη, τον δε τον ναόν εκ βάθρων ανακαινήσαντο, όπως η πίστις ανθεί και πλατύνεται η χάρις 1880 Οκτωβρίου 30». Στη σημερινή εκκλησία της Αγίας Παρασκευής προϋπήρχε εκκλησία προς τιμή του Αγίου Χαράλαμπου. Όταν χτίστηκε ο μεγάλος ναός της περιελάμβανε και τον Άγιο Χαράλαμπο και το κοιμητήριο των ιερέων. Ο σημερινός ναός πλην της μετατροπής του καμπαναριού του πλατύσκαλου της νότιας εισόδου και επουσιωδών επισκευών διατηρείται όπως και κατά τη τελευταία ανακαίνιση του 1880.
Εξωκλήσι της Παναούλας του οικισμού Κάτω Πλατάνου
Το εξωκλήσι της Παναούλας, που είναι αφιερωμένο στην Παναγία και πανηγυρίζει στις 8 Σεπτεμβρίου χτίστηκε το 1895 από τους Πορφυραίους με χρήματα του μεγάλου ομογενή ευεργέτη Παναγιωτόπουλου από τη Ρουμανία για να εξιλεωθεί από φόνο που έκανε εκ λάθους βρισκόμενος σε άμυνα.
Εξωκλήσι του Αγίου Ανδρέα (Αη - Ντριάς) του οικισμού Κάτω Πλατάνου
Ο Άγιος Ανδρέας είναι ένα ακόμα εξωκλήσι του οικισμού Κάτω Πλατάνου που χτίστηκε από τους ομογενείς το 1974 και πανηγυρίζει στις 30 Νοεμβρίου.
Εξωκλήσι των Παμμεγίστων Ταξιαρχών του οικισμού Κάτω Πλατάνου
Ο ναός των Αγίων Ταξιαρχών βρίσκεται κοντά στη θέση «μαρμαρά» (όπου υπήρχε κατά πληροφορίες το Αρχαίο Μαντείο των Μηλαίων). Ο ναός χτίστηκε από τους Κυριαζαίους στα μέσα του 18ου αιώνα σε αντικατάσταση του Αγίου Αθανασίου που ερείπιά του διασώζονται μέχρι και σήμερα ενώ εορτάζει στις 8 Νοεμβρίου.
Δημοτικό Σχολείο και Γυμνάσιο Πλατάνου
Οι Πλατανιώτες ενδιαφέρθηκαν από αρκετά νωρίς για την ίδρυση σχολείου στην περιοχή τους, μιας και ήταν φίλοι των γραμμάτων. Εικάζεται ότι γύρω στα 1855 ιδρύθηκε το πρώτο Ελληνικό σχολείο στον Πλάτανο. Ως πρώτο οίκημα του Δημοτικού σχολείου χρησιμοποιήθηκε το κτίριο του Ειρηνοδικείου που βρίσκεται κοντά στο νεκροταφείο και το οποίο ανήκει στο ναό του Αγίου Νικολάου. Επειδή όμως ήταν ακατάλληλο έπρεπε να μεταφερθεί από εκεί. Τότε βρέθηκε ο μεγάλος ευεργέτης του Πλατάνου, Νικόλαος Μαραθέας, με δαπάνη του οποίου χτίστηκε κτίριο καινούριο για να χρησιμοποιηθεί ως Δημοτικό σχολείο αλλά και ως Γυμνάσιο, το οποίο από τη σύστασή του (1855) στεγαζόταν σε ιδιωτικά κτίρια.
Το μεγαλοπρεπές αυτό μέγαρο χτίστηκε στην κορυφή του χωριού κατά το έτος 1894. Δυστυχώς όμως το κτίριο αυτό με όλη την εξωτερική μεγαλοπρέπεια που παρουσίαζε οικοδομήθηκε χωρίς σχέδιο, αν και ο ευεργέτης είχε μεριμνήσει, αλλά δεν λήφθηκε υπ' όψη της τότε επιτροπής, για το λόγο αυτό το σχολείο δεν ήταν μόνο ακατάλληλο, αλλά και ανθυγιεινό γιατί όλα τα όμβρια ύδατα απορροφούνταν από τους τοίχους με αποτέλεσμα να υπάρχει παντού υγρασία. Αποτελείτο από πέντε δωμάτια, τα δύο βρίσκονταν στο μπροστινό μέρος και τα άλλα τρία στην πίσω πλευρά, όπου και στεγαζόταν το Γυμνάσιο. Αργότερα με έρανο που έγινε από τους εν Αμερική Πλατανιώτες και με χρήματα του Δημοσίου, το οποίο απέστειλε και μηχανικό, άρχισε η ανακαίνιση του σχολείου που τώρα θα συμπεριλάμβανε και το Δημοτικό Σχολείο των θηλέων. Στην μπροστινή πλευρά του σχολείου υπάρχει μια ευρεία πλατεία με δυο τεράστια πλατάνια φυτεμένα το 1904 ενώ κάτω από την πύλη του σχολείου υπάρχει μια μαρμάρινη πλάκα που έχει γραμμένα τα εξής:
«ΠΙΕΡΙΔΩΝ ΤΟΔΕ ΔΩΜΑ ΔΕΜΑΣ ΦΑΟΙΟΣ ΑΕΝΑΟΥ ΕΜΜΙΝ ΠΑΤΡΗ Ε ΕΙ Σ Α ΤΟ ΝΙΚΟΛΕΩΣ ΜΑΡΑΘΕΑΣ ΕΠΙΚΛΗΝ ΠΛΑΤΑΝΟΥ ΚΛΕΟΣΚΟ ΥΡΟΤΡΟΦΟΙΟ ΕΣ ΔΕΟΝ ΑΡΓΥΡΙΩΝ ΟΥΠΟΤΕ ΦΕΙΣΑΜΕΝΟΣ». Σήμερα το σχολείο έχει μετατραπεί σε Περιβαλλοντικό Κέντρο του Δήμου Πλατάνου.
Η εξωτερική του εμφάνιση έχει παραμείνει η ίδια όπως ήταν και παλιά ενώ εσωτερική του δομή άλλαξε τελείως.
Δημοτικό Σχολείο του οικισμού Κάτω Πλατάνου
Το Δημοτικό Σχολείο του οικισμού Κάτω Πλατάνου χτίστηκε το 1924 με δαπάνη του συλλόγου «Αγία Παρασκευή» της Αμερικής που το αποδεικνύει και η μαρμάρινη επιγραφή στην είσοδό του: «Δαπάνη του εν Αμερική Συλλόγου Βονώρτας η Αγία Παρασκευή εν έτει 1924». Είναι φτιαγμένο από πελεκητή πέτρα, παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και αποτελεί κόσμημα για το χωριό. Σήμερα το οίκημα του σχολείου στεγάζει το Λαογραφικό Μουσείο του Κάτω Πλατάνου (πρώην Βονώρτας).
Νοσοκομείο
Πριν περίπου εξήντα χρόνια, το 1951, με έρανο της Ναυπακτιακής Αδελφότητας Νέας Υόρκης και επιστασία του Κωνσταντίνου Ραμπαούνη (Ρώμα) κατασκευάστηκε ένα πέτρινο καλαίσθητο οίκημα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, το Νοσοκομείο Πλατάνου, που σήμερα στεγάζει το Περιφερειακό Ιατρείο.
Το κτίριο είναι διώροφο και έχει εξωτερικούς τοίχους από φέρουσα λιθοδομή, πάχους 0,60 cm. Το ισόγειο του κτιρίου έχει εμβαδόν 252,47 τ.μ. και ο πρώτος όροφος έχει εμβαδόν 402,96 τ.μ. ενώ το εμβαδόν του οικοπέδου στο οποίο στεγάζεται φτάνει τα 845,86 τ.μ. Βρίσκεται κοντά στην κεντρική πλατεία του χωριού και επί των οδών Υπολοχαγού Μιχάλη Τσίπουρα και Σωτηρίου Κωτσόπουλου.
Στην μαρμάρινη πλάκα που υπάρχει στο μπροστινό μέρος του Νοσοκομείου αναγράφεται: «Υγειονομικός Σταθμός Πλατάνου Δωρεά της εν "ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ" Ναυπακτιακής Αδελφότητας και των πανταχού Ναυπάκτιων. Ο θεμελιώδης ούτος λίθος κατετέθη την 11 Σεπτεμβρίου 1949».
Ιστορικό κτίριο «Τα Ροντηρέϊκα»
Από ιστορικής πλευράς έχουμε την οικία Ροντήρη (Τα Ροντηρέϊκα) στην Καμάρα, χτισμένη από γκρίζα πέτρα μεγάλων διαστάσεων και πολλές μεσοτοιχίες, στην οποία είχε εγκαταστήσει το αρχηγείο του ο Καραϊσκάκης κατά την Τουρκοκρατία την άνοιξη του 1825 και 1826. Το κτίριο αυτό αποτέλεσε ορμητήριο κατά των Τούρκων. Το πολεμικό παρελθόν του γίνεται αντιληπτό από τα μικρά, χρωματισμένα, ευφάνταστα ανάγλυφα με απεικονίσεις του Καραϊσκάκη κι άλλων συναφών θεμάτων καθώς και τις πολεμίστρες που βρίσκονται διάσπαρτα σε αυτό.
Οικία Μαργαρίτη (Του Όθωνα)
Το Αρχοντικό του Μαργαρίτη χτίστηκε γύρω στο 1850 και είναι το καμάρι του χωριού αφού όπως λένε διέμενε σ΄ αυτό και ο βασιλιάς Όθωνας όταν πέρασε από το χωριό. Αυτό και μόνο το γεγονός δείχνει την σπουδαιότητα αυτού του σπιτιού.
Ο όγκος του είναι πολύ αυστηρός και αποτελείται από τρεις ορόφους. Βρίσκεται χτισμένο σε υπερυψωμένο επίπεδο σε σχέση με το δρόμο και έτσι δίνει μια αίσθηση παρατηρητηρίου ενώ όπως και τα άλλα παλιά σπίτια του χωριού έτσι κι αυτό είναι χτισμένο από μαύρη πέτρα. Το σπίτι βρίσκεται ακριβώς απέναντι από τα Ροντηρέϊκα και μαζί αποτελούν ένα ιστορικό σύνολο.
Ράχη
Πέρασαν εικοσιπέντε χρόνια από τότε που η γραφική παράγκα του αείμνηστου ΤΣΑΜΑΝΤΡΙΑ, στην βόρεια πλευρά του Πλατάνου πάνω σε μια γραφική «ραχούλα» και κάτω από έναν αιωνόβιο Πλάτανο αντικαταστάθηκε από ένα ξύλινο παραδοσιακό καφέ - αναψυκτήριο που αρμονικά δένει με το χρώμα του περιβάλλοντος.
Η «Ράχη» λειτουργεί από το 1983 και κατά τους καλοκαιρινούς μήνες συγκεντρώνει πλήθος νεολαίας, τόσο από το χωριό όσο και από την γύρω περιοχή. Η θέα απ' αυτό το σημείο είναι μαγευτική αφού μπορείς να θαυμάσεις το μεγαλείο της φύσης.
Μουσεία
Ο Πλάτανος έχει δύο μουσεία, το Λαογραφικό Μουσείο - Πνευματικό Κέντρο και το Μουσείο Εθνικής Αντίστασης για τα οποία γίνεται αναλυτική αναφορά στην αντίστοιχη ενότητα.
Άλλα Κτίρια
Ο Πλάτανος εκτός από τα παραπάνω κτίρια έχει και πολλά άλλα αξιόλογα κτίρια : της Αστυνομίας, του Ταχυδρομείου, του Ο.Τ.Ε., του Ειρηνοδικείου, του Συμβολαιογραφείου, της πρώην Κοινότητας Πλατάνου και σημερινού Δημαρχείου του Δήμου μας.
Κεντρική Πλατεία
Στο κέντρο του χωριού και σε υψόμετρο 875 μέτρων βρίσκεται η ρομβοειδής πλακόστρωτη πλατεία με έναν αιωνόβιο πλάτανο φυτεμένο από το 1855 και έναν μικρότερο σε ηλικία. Στη μια πλευρά της υψώνεται επιβλητικός ο ναός του Αγίου Νικολάου ενώ οι άλλες πλευρές περιτριγυρίζονται από παραδοσιακά μαγαζι
Κεντρική Πλατεία του οικισμού Κάτω Πλατάνου
Η κεντρική πλατεία του οικισμού Κάτω Πλατάνου είναι πλακόστρωτη και στο κέντρο της δεσπόζει ένας αιωνόβιος πλάτανος.
Μνημείο Πεσόντων
Ανεβαίνοντας τον δρόμο προς το κτίριο της Αστυνομίας αριστερά νιώθεις συγκίνηση και υπερηφάνεια μπροστά στο Ηρώο των πεσόντων Πλατανιωτών (1912-22, 1940-49) που έδωσαν τη ζωή τους για την ανεξαρτησία της πατρίδας μας και άνοιξαν δρόμους λεύτερους για μας.
Μεγάλη Βρύση
Η Μεγάλη Βρύση που βρίσκεται στον Πάνω Μαχαλά χτίστηκε τον Νοέμβριο του 1957. Η πηγή αυτή ήταν η πρώτη που ανακαλύφτηκε όταν δημιουργήθηκε το χωριό και από αυτή πήρε και το όνομά του αφού εκεί υπήρχε ένας τεράστιος πλάτανος. To νερό της είναι το καλύτερο του χωριού και είναι καθαρό, χωνευτικό και πάντα δροσερό. Οι εντυπωσιακές ευρύχωρες πέτρινες «χούφτες» της την κάνουν να ξεχωρίζει απ' όλες τις άλλες.
Η βρύση του Άμπλα
Η βρύση Άμπλα είναι φτιαγμένη από παλιά πέτρα και βρίσκεται κοντά στο κέντρο του χωριού.
Βλαστάρη βρύση
Η Βλαστάρη βρύση βρίσκεται στο κάτω χωριό και οι γούρνες της είναι φτιαγμένες από πελεκητή πέτρα. Είναι μια από τις αρχαιότερες πηγές και δροσίζει τους κατοίκους του κάτω μαχαλά.
Βρύση Κακομούρι
Η βρύση Κακομούρι που βρίσκεται στην άκρη του χωριού και στον κάτω μαχαλά αποτελείται από μια πέτρινη παραδοσιακή γούρνα φτιαγμένη με το χέρι. Το μέγεθός της την κάνει να ξεχωρίζει και να εντυπωσιάζει. Το νερό της είναι άριστο και θαυμάσιο για όλες τις ανθρώπινες ανάγκες.
Νερόμυλος του οικισμού Κάτω Πλατάνου
Όπως είναι γνωστό παλαιότερα υπήρχαν πολλοί νερόμυλοι γύρω από τον Πλάτανο. Ένας από τους τελευταίους λειτουργούσε στο Κουτσομύλι που τώρα κι αυτός έπεσε. Κατά ομολογίες ηλικιωμένων κατοίκων του χωριού αυτός ο μύλος ήταν αιωνόβιος, πότε δε ακριβώς κτίσθηκε και άρχισε να λειτουργεί είναι άγνωστο.
Παλαιότερα θεωρείτο ένας από τους καλύτερους της περιφέρειας και είχε μεγάλη πελατεία. Κατά κυριότητα ανήκε ανέκαθεν στον Καθεδρικό Ναό του χωριού Άγιο Νικόλαο, και έφερε αρκετό εισόδημα στον εν λόγω Ναό.
Ονομαστές Τοποθεσίες
Όσοι ξένοι έχουν επισκεφτεί τον Πλάτανο μιλούν με τα καλύτερα λόγια για τα «προσόντα» αυτού του χωριού. Οι ξένοι μένουν κατάπληκτοι μπροστά στις καλλονές της φύσης. Υπάρχουν πολλές τέτοιες ωραίες και γαλήνιες τοποθεσίες στο χωριό από τις οποίες μπορεί ο επισκέπτης να απολαύσει τη φύση, να θαυμάσει τις ομορφιές της και να νιώσει ψυχική ανακούφιση.
Μεταξύ αυτών των ωραίων τοποθεσιών οι σπουδαιότερες είναι η κορυφή του υψώματος Άγιοι Απόστολοι, τα Βαθάλωνα που βρίσκεται μέσα στα έλατα και το Βροχοτίν. Το Βροχοτίν είναι θέση στην οποία πήγαιναν και πηγαίνουν ακόμη, οι Πλατανιώτες και οι τυχόν παραθεριστές για μοναξιά και ησυχία. Εκεί υπάρχει και πηγή με πολύ δροσερό νερό.
Το όρος Αλωνάκι στην κορυφή μας χαρίζει «αγνάντιο», θέα, που το μάτι του επισκέπτη βλέπει όλη την Μακρυνεία, τον Εύηνο ποταμό και πολλά άλλα μέρη.
