Νεχώρι.

Το Νεοχώρι βρίσκεται στο βορειοδυτικό άκρο της επαρχίας Ναυπακτίας επι της νότιας διακλάδωσης του βουνού ''Ψηλός Σταυρός'', σε υψόμετρο 730 μ. Είναι χτισμένο σε αντέρεισμα, ανάμεσα στα δύο ρέματα, τον Κλινοβίτη και τον Καλαμίτη, τα οποία σμίγουν στη θέση Δίρρεμα. Η έκτασή του ανέρχεται σε 18996 στρέμματα. Από αυτά 100 κατέχει ο οικισμός, τ' άλλα είναι δασικές εκτάσεις, βοσκότοποι, καλλιεργούμενα εδάφη, και καλυπτόμενες από νερό εκτάσεις, (κοίτη ρεμάτων και χειμάρρων, Λίμνη Ευήνου). Συνορεύει βόρεια με Ευρυτανία (Ψηλός Σταυρός), δυτικά με την Τριχωνία (Καρφοπεταλιάς), ανατολικά με την κοινότητα Αραχώβης (χείμαρρος Κλινοβίτης) και νότια με την κοινότητα Αγίου Δημητρίου (ποταμός Εύηνος/ Λίμνη Ευήνου).
-Συνοικισμοί :
Παλιονέχωρο - Πετρωτό. (το 1963 μετονομάστηκε σε Πετρωτό).
Kαλαθέικα - Στάβλοι. (Με τη δημιουργία του φράγματος Ευήνου ο Συνοικισμός κατακλύστηκε από τα νερά της Ευηνολίμνης. )

-Ιστορικά στοιχεία:
Είναι πολύ δύσκολο να προσδιορίσει κανείς με ακρίβεια πότε "στήθηκε" το Νεχώρι. Η προφορική παράδοση αναφέρει και τα ευρήματα συνηγορούν ότι τρείς τουλάχιστο οικισμοί πρέπει να προϋπήρξαν στον ευρύτερο χώρο του Νεοχωρίου:
-Τα Ελληνικά κοντά στο ξωκκλήσι του Αϊ-Νικόλα στο φράγμα του Ευήνου, πιθανότατα προχριστιανικός και βυζαντινός οικισμός.
-Τα Παλιχώρια, που βρίσκονται στα βορειοδυτικά του σημερινού οικισμού και σε απόσταση μιάς περίπου ώρας δρόμο απ΄αυτόν. Από τα τοπωνύμια της περιοχής εικάζεται ότι πρόκειται για βυζαντινό ή μεταβυζαντινό οικισμό. Και οι δύο αυτοί οικισμοί, κατά την παράδοση, φαίνεται πως εγκαταλείφτηκαν, αφού πρώτα αποδεκατίστηκαν οι κάτοικοί τους από κάποιο φοβερό Θανατικό.
-Το Παλιονέχωρο, που βρίσκεται βορειοανατολικά του χωριού, στα σύνορα της Επαρχίας, Ναυπακτίας και του Νομού Ευρυτανίας, οικισμός που "στήθηκε", όπως λέγεται, στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Το Παλιονέχωρο εγκαταλείφθηκε, γιατί "χαλάστηκε" από τους Τούρκους. Η στοματική παράδοση διατήρησε την αιτία του "χαλασμού". Η παπαδιά, λέει, σκότωσε με το πλαστήρι τον Τούρκο καπετάνιο, που πήγε για κατάλυμα στο σπίτι του παπά και της "ρίχτηκε". Τότε φαίνεται να χτίστηκε το χωριό στη σημερινή του θέση, θέση παράμερη από τη διάβα των Τούρκων, στην τοποθεσία Κλίνιβο. Κλίνοβο (το) είναι λέξη σλαβική και σημαίνει τόπος σαν σφήνα. Και πράγματι το αντέρεισμα, που είναι χτισμένο το χωριό, χώνεται σαν σφήνα στα δύο ρέματα, τον Κλινοβίτη ανατολικά και τον Καλαμίτη δυτικά, που ενώνονται στη θέση Δίρρεμα.
Πότε ακριβώς χτίστηκε; Δεν είναι δυνατόν να προσδιοριστεί με ακρίβεια. Απ΄τα γραπτά όμως που σώζονται (πωλητήρια ομολογία του 1770 και πατριαρχικό επιτίμιο του 1775) εμφανίζεται το Νεχώρι συγκροτημένη κοινοτική μονάδα.
Επομένως στα 1770 υπήρχε χωριό με προεστό, με παπά, με δράση και συμμετοχή στα κοινά. Στις παραμονές του 1821 το Νεχώρι μετρούσε 60 φαμελιές κάπου 300 ψυχές (Πουκεβίλ). Οι Νεχωρίτες πήραν μέρος σ΄ όλη τη διάρκεια του αγώνα υπέρ της ανεξαρτησίας κάτω από τις οδηγίες του Γιαννάκη Γιολντάση οπλαρχηγού της Ευρυτανίας. Πολλοί πολέμησαν δίπλα στο Διάκο (στην Αλαμάνα σκοτώθηκε ο Δημήτριος Μπέλος), στο Μακρή, τον Καραϊσκάκη, τον Τζαβέλα, το Δράκο. Σαράντα τρείς (43) Νεχωρίτες αγωνιστές μνημονεύονται ευφήμως στα έγγραφα των Αρχείων του Κράτους και της Εθνικής Βιβλιοθήκης.Κατά τη διέλευση του Μουσταή πασά της Σκόντρας απ΄τα Κραβαριτοχώρια προς Μεσολόγγι (Σ/βριος του 1823) το Νεχώρι, όπως και άλλα χωριά της περιοχής "προσκύνησαν δι΄επιφάνειαν", δηλ. ψευδοπροσκύνησαν και το χωριό δε "χαλάστηκε". Οι κάτοικοι όμως για καλό και για κακό άφησαν το χωριό και κρύφτηκαν στον Καρφοπεταλιά (βουνό βραχώδες και δυσκολοπάτητο) για σιγουριά. Μετά το 21 και ως τα 1912 το Νεχώρι αυτοδιοικείται εσωτερικά με πάρεδρο, ανήκει όμως στο Δήμο Αραχώβης (1835), Προσχίου (1836-1869), Κλεπαίδος (1869-1912), οπότε γίνεται Κοινότητα. (Το 1998 καταργείται η Κοινότητα και υπάγεται στο Δήμο Πλατάνου). Οι κάτοικοι είναι ντόπιοι, γηγενείς, που ενισχύθηκαν κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας με "επήλυδες", που έφτασαν κυνηγημένοι απ΄τους Τούρκους από τη Φωκίδα, τη Φθιώτιδα, τη Λειβαδιά και την Ήπειρο. Οι Νεχωρίτες ασχολούνταν, με την καλλιέργεια της γης και την κτηνοτροφία. Επειδή όμως ο κλήρος ήταν μικρός, τα βοσκοτόπια περιορισμένα και ο πληθυσμός αυξανόταν συνεχώς, επικουρικά ασχολούνταν με τη σηροτροφία, τους βρίσκουμε στοιβαχτάδες στη Λειβαδιά και ταξιδιώτες ως τη Ρουμανία, Ρωσία και Αμερική.
-Πανηγύρι:
Το χωριό πανηγυρίζει στις 23 Αυγούστου.Στο πανηγύρι συγκεντρώνονται πολλοί επισκέπτες από τα γύρω χωριά, συγγενείς ή προσκεκλημένοι και η διασκέδαση αρχίζει στις 22 το βράδυ και τελειώνει στις 25 το πρωί. Οι χοροί έχουν πανελλήνιο χαρακτήρα, αλλά και μερικοί είναι τοπικοί ιδιόρρυθμοι. Τέτοιοι είναι οι χοροί απολυτός ή στα τρία, ο μαζωχτός και το γαϊτανάκι, πού χορεύεται μόνο στο χωριό μας. Είναι θεαματικότατος χορός. Χορεύεται από όλους μαζί άντρες και γυναίκες, πρώτα οι ηλικιωμένοι, έπειτα οι άντρες κι ύστερα οι νέοι. Το ίδιο και οι γυναίκες. Στο χορό αυτόν παίρνουν μέρος όλοι οι παρευρισκόμενοι ανεξαρτήτου ηλικίας.Το γλέντι γίνεται στην πλατεία με κομπανία δημοτικών οργάνων, την οποία καλεί το τοπικό Δημοτικό Συμβούλιο, να παίζουν τις μέρες του πανηγυριού "και ό,τι βγάλουν δικά τους". Η ημέρα της 23ης Αυγούστου είναι τιμητικά αφιερωμένη στους ξενοχωρίτες (χορεύουν τα γύρω χωριά Αράχωβα, Κλεπά, Aγιος Δημήτριος κ.λπ.). Την επομένη χορεύουν νέοι και νέες του χωριού μας ντυμένοι τσολιάδες και βλαχοπούλες και στη συνέχεια χορεύεται τραγουδώντας "με το στόμα" το γαϊτανάκι, ο χορός στα τρία (απολυτός) και ο μαζωχτός, με συμμετοχή όλων των παρευρισκομένων. Κατόπιν ο παπάς του χωριού ανοίγει τό χορό με τη συνοδεία των οργάνων, που θα συνεχισθεί μέχρι το πρωί.

-Βρύσες:
Γύφτ(ου) η Βρύση:
Βρίσκεται στην ομώνυμη τοποθεσία στο βόρειο άκρο του χωριού (στα Παλιχώρια).
Παλιόγουρνα: Βρίσκεται στον περιφερειακό χωματόδρομο προς Δομνίστα (κάτω από τους Αγίους Αποστόλους).
Μούρτ(ου) η Βρύση: Βρίσκεται στο δυτικό άκρο του χωριού, στο μονοπάτι που οδηγεί στη θέση Πουρί.
Κατσαούνη Βρύση: Βρίσκεται στην είσοδο του χωριού επί του αμαξιτού δρόμου (έναντι του καταστήματος Κ.Α.Φούρλα).
Φ(ο)ντάνα: Βρίσκεται στο μέσο του μονοπατιού της Σπηλιάς προς Τσούμ(ου) το β(ι)ρό.
Αγία Παρασκευή: Βρίσκεται κοντά στην ομώνυμη εκκλησία στο Παλιονέχωρο (χάνι Μπαζιώνη)
-Πηγές:
Λιμστά: Βρίσκεται στο κάτω άκρο του χωριού επί του επαρχιακού δρόμου Ναυπάκτου- Καρπενησίου. Υπάρχει υποδομή για τη δημιουργία χώρου αναψυχής και ξεκούρασης των ταξιδιωτών με την απαραίτητη διαμόρφωση (κατασκευή βρύσης, πέτρινα πεζούλια κ.λπ.). Υπήρχε βρύση, η οποία εξαιτίας της διαπλάτυνσης και τσιμεντόστρωσης του δρόμου καταστράφηκε.Το νερό παραμένει ανεκμετάλλευτο. Είναι πηγή με την οποία μπορεί να καλύφθούν οι ανάγκες ύδρευσης του Νεοχωρίου.
Πουρί: Βρίσκεται στα δυτικά του χωριού. Υπάρχει μονοπάτι, που οδηγεί στην πηγή Πουρί. Κατά τη διαδρομή ο περιπατητής συναντά του Μούρτ(ου) τη Βρύση.Το νερό χρησιμοποιείται για άρδευση.
Ασπρόβρυση: Βρίσκεται στην περιοχή Μέγα Ίσωμα, κοντά στον Ψηλό Σταυρό. Το νερό χρησιμοποιείται από εκδρομείς, κυνηγούς, οδοιπόρους, για πότισμα ζώων, και άδρευση.
Αρκουδόρρεμα: Βρίσκεται κάτω "απ΄ του Καρά τα Λειβάδια". Πηγή με αρκετό νερό όλο το χρόνο. Από εκεί υδρεύεται το χωριό.
Δέση: Βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο του Χωριού. Τα νερά της πηγής Δέσης καί Αρκουδορρέματος συγκεντρώνονται στή δεξαμενή ύδρευσης του χωριού.